65 yıl önce Çanakkale Boğazında meydana gelen facianın acısı hala tazeliğini koruyor

Türk Denizcilik tarihinin en kara günlerinden biri, bundan tam 65 yıl önce 4 Nisan 1953’te yaşandı. Türk Donanması’nın o yıllarda en gözde denizaltılarından biri olarak kabul edilen Dumlupınar, Çanakkale Boğazı Nara Burnu’nda yaşanan faciada 81 denizcinin tabutu oldu. 65 yıldan geriye ise, “Vatan sağolsun” sözleri kaldı. TCG Dumlupınar’ın Akdeniz’de katıldığı NATO tatbikatından dönerken İsveçbayraklı yük gemisi Naboland ile çarpışarak batması, Türk denizcilik tarihinin en büyük denizaltı faciası oldu. Çanakkale Boğazı’nın Nara Burnu açıklarında 81 denizciyle birlikte 85 metre derinliğe gömülen TCG Dumlupınar’ın kurtarılması için 72 saat çalışıldı. Türk donanması elindeki tüm imkânlarla TCG Dumlupınar’da mahsur kalan denizaltıcıları kurtarmaya çalışsa da Çanakkale Boğazı’nın şiddetli akıntısı 81 fedakâr askerin kurtarılmasına imkan vermedi. Sadece seyir nöbetini tutmak için denizaltının üstünde giden 5 kişinin denize düşerek hayatta kaldığı facia, Akdeniz çanağında yaşanan en büyük facialardan biri olarak kayıtlara geçti.

2 asker Bartınlıydı

Türkiye’nin hemen her ilinden denizcilerin bulunduğu denizaltıyla ilgili araştırmalar yapan Araştırmacı Yazar Çetin Asma, 2 Bartınlının şehit olduğunu söyledi. 65 yıl önce meydana gelen olayda 'TCG Dumlupınar' denizaltısında şehit olan 81 denizcinin şehit olduğunu söyleyen Asma, kendi kütüphanesinde bulunan Raşit Metel’in yazdığı Türk Denizaltıcılık Tarihi kitabı ve Bartın Gazetesi ciltlerinden elde edilen bilgilere bakıldığında şehit düşen askerler arasında bulunan Güverte Er Hüseyin Kaya ve Mustafa Taşçı’nın Bartınlı olduğunu ifade etti. Türkiye’nin her bölgesinden 81 denizaltıcımız hayatını kaybederken, en çok şehidi Çanakkale verdi.

Olay nasıl yaşandı

1953 yılının sisli, karanlık ve rüzgarlı bir gece yarısı… Ege Denizi’nde katıldığı NATO tatbikatından dönüş yolunda olan Dumlupınar denizaltısı, 3 Nisan’ı 4 Nisan’a bağlayan gece Çanakkale Boğazı’ndan içeriye girer. Karanlığın içinde su üstü seyri yapan denizaltının rotası Gölcük’teki Denizaltı Komutanlığı ana üssüdür. Dumlupınar, tatbikat süresince iki gün su altında kalmış; üstün başarı gösteren gemi personeli, yerli yabancı tüm komutanların takdirini kazanmıştı. Denizaltının parçalanan baş kısmından hücum eden karanlık ve soğuk sular, koca denizaltıyı seksen bir kişilik mürettebatıyla birlikte birkaç dakika içinde yutuverir. Zıpkın yemiş koca bir balina gibi acı dolu sesler çıkararak sulara gömülen denizaltının köprü üstünde nöbet tutan sekiz denizcisi de çarpışmayla birlikte sulara savrulur.

5 kişi kurtuldu

Denizin karanlık sularına savrulan bu sekiz kişiden ikisi, arkadaşlarının gözleri önünde Naboland’ın pervanesinde parçalanarak can verirken bir diğeri akıntıya kapılıp boğulur. Sağ kalan beş kişi ise olay yerine ilk yetişen Gümrük Motoru tarafından Çanakkale’ye götürülerek hastaneye yatırılır. Günün ilk ışıkları etrafı aydınlatmaya başladığında, Boğaz’ın 90 metre derinliğindeki soğuk karanlıkta korkunç bir can pazarı yaşanmaktadır. Aldığı yara sonucu sulara gömülen ve manevra dairesinde yangın çıkan Dumlupınar’ın kıç torpido bölümündeki yirmi iki denizci sağ kalmayı başarmış, kurtarılmayı bekliyordur. O günün imkânlarıyla çok uğraşılmasına rağmen gemiyi ve içindeki seksen bir kişiyi çıkartmak mümkün olamaz. Çünkü Türkiye’nin elinde, denizin doksan metre altına gömülmüş denizaltıyı çıkartacak imkânlar ne yazık ki henüz yoktur. Denizaltı battıktan sonra battığı yerin bulunabilmesi için aşağıdan bir haberleşme şamandırası fırlatılır. Bu şamandıranın içinden irtibatı sağlamak için bir telefonla şu not çıkar: “Dumlupınar burada battı, kapağı açın ve irtibat kurun!”

Gemiye bir türlü ulaşılamadı

En zor dakikalar başlamıştır. Herkes ağlamaktadır, dakikalar hızla geçer; ama kurtarma çalışmaları bir türlü sonuç vermez. Aşağıdan konuşmalar, ezan ve tekbir sesleri gelmektedir; Kurtaran gemisi kazadan tam on saat sonra olay yerine gelmiş ve çalışmalara başlamıştır. Boğaz’da akıntı çok kuvvetlidir, dalgıçlar on bir dalış yaparak kurtarma halatını denizaltıya bağlamaya çalışırlar. Fakat teknik yetersizdir, en son dalgıç seksen metreye kadar inebilir ve baygın halde yukarı çekilir. Ancak on beş saat sonra basınç odasında hayata döndürülür. Oysaki gemiye ulaşmaya daha on bir metre vardır ve başarılamaz, gemiye ulaşılamaz. Facia haberleri kısa zamanda radyo ve gazetelerden tüm yurda duyurulur. Milli Savunma Bakanlığı’nın yayınladığı yedinci ve son tebliğ ise tüm ümitleri tüketir: “Çanakkale’de Nara önünde batan Dumlupınar denizaltı gemisinde kalmış olan personelin kurtarılmasından tamamen ümit kesilmiştir…”

“Vatan sağ olsun!”
Nihayet çaresizlikle denizaltındaki subay, astsubay ve erlerin tümüne korkunç gerçek söylenir; kendilerini su yüzüne çıkaramayacakları, buna imkan olmadığı bildirilir. Artık, kendilerine başta söylenen “gerekmedikçe konuşmayın ve sigara içmeyin” telkininin yerine, “konuşabilirsiniz, türkü söyleyebilir ve isterseniz sigara bile içebilirsiniz” denilir. Bunu duyan kahraman ve çaresiz denizcilerin son sözleri “Sizler sağ olun! Vatan sağ olsun!” olur. O andan sonra, oksijen bitene kadar 72 saat hayatta kalırlar ve “Ah, bir ataş ver cigaramı yakayım, sen salın gel ben boyuna bakayım…” türküsünü söyleyerek büyük bir tevekkülle son nefeslerini verirler.